Η σημασία του παιχνιδιού στην παιδική ηλικία. Παιχνίδια για να παίξω με το παιδί μου.
Οι αυξημένες οικογενειακές και επαγγελματικές υποχρεώσεις των γονιών συχνά δεν αφήνουν χρονικά περιθώρια για ελεύθερο χρόνο. Από την άλλη τα παιδιά απο την προσχολική ηλικία παρακολοθούν ποικιλία εξωσχολικών δραστηριοτήτων, έχουν επαφή με ηλεκτονικά μέσα (κινητά, tablet κλπ.) γεγονός που δεν αφήνει αρκετό χρόνο για ελεύθερο μη δομημένο παιχνίδι. Οι φρενήρεις ρυθμοί δεν επιτρέπουν στους γονείς να αφιερώσουν χρόνο για παιχνίδι με τα παιδιά τους. Έτσι συχνά το ελεύθερο παιχνίδι θεωρείται πολυτέλεια και όχι βασική ανάγκη για την ανάπτυξη του παιδιού.
Στην προσχολική ηλικία το παιδί αναπτύσσει το συμβολικό/ προβολικό παιχνίδι, όπου εστιάζει περισσότερο στα αντικείμενα του περιβάλλοντος και ξεκινά να προβάλλει σε αυτά τα βιώματά, τις εμπειρίες και τα συναισθήματά του.
Σε αυτό το στάδιο το παιδί μέσω του παιχνιδιού, αναπτύσσει την φαντασία του και την ευελιξία της σκέψης, αυξάνει την προσοχή και την συγκέντρωση, αναπτύσσει την μίμηση και την προσποίηση, κατανοεί την νόηση, τόσο τη δική του όσο και των άλλων ανθρώπων, τον κοινωνικό κόσμο και τις διαπροσωπικές σχέσεις . Τέλος, τα παιδιά αναπτύσσουν το παιχνίδι ρόλων, όπου το παιδί μιμείται, προσποιείται, υποδύεται, αυτοσχεδιάζει και πειραματίζεται με διάφορους ρόλους και τις δυνατότητες του. Μέσω του παιχνιδιού ρόλων και της διαδικασίας ταύτισης με άλλους, το παιδί αρχίζει να αναπτύσσει την δική του ταυτότητα.
Πώς μπορούμε όμως εμείς να διευκολύνουμε το παιδί να αναπτυχθεί, να εκπαιδευθεί και εντέλει να εξελιχθεί μέσω του παιχνιδιού;
Να θυμόμαστε ότι, το παιχνίδι είναι εσωτερικά υποκινούμενη δράση, ένα παιδί δηλαδή παίζει επειδή θέλει να παίξει και όχι ως αντίδραση σε έναν εξωτερικό καταναγκασμό.
Η εξερεύνηση των παιχνιδιών είναι ατομοκεντρική, δηλαδή το παιδί εστιάζει στο τι μπορεί να κάνει το ίδιο με το αντικείμενο και όχι στις ιδιότητες του αντικειμένου.
Δεδομένου των παραπάνω, είναι σημαντικό τα παιδιά να είναι «ελεύθερα» τόσο ώς προς την επιλογή του παιχνιδιού όσο και του τρόπου με τον οποίο θα παίξουν. Επομένως, το να κρίνουμε τον τρόπο που το παιδί παίζει ή να προσπαθούμε να του επιβάλλουμε τι πιστεύουμε εμείς ότι είναι καλό να κάνει στο παιχνίδι του, δεν είναι βοηθητικό και διακόπτει/ καταστέλλει την φυσική ροή του παιχνιδιού. Αυτό σημαίνει ότι η παρουσία του ενήλικα είναι ιδιαιτέρως σημαντική για να γίνεται βοηθητικός σε περιπτώσεις που του ζητείται και σαφώς να θέτει όρια σε περίπτωση που το παιχνίδι γίνεται επικίνδυνο για το ίδιο το παιδί ή για τους άλλους.
Επίσης, το παιδί για να παίξει χρειάζεται ελεύθερο χρόνο. Επομένως, μπορούμε να περιορίσουμε τις εξωσχολικές δραστηριότητες, ώστε να βρεθεί αυτός ο τόσο σημαντικός χρόνος για το παιχνίδι του παιδιού.
Κατά την διάρκεια του παιχνιδιού, το παιδί είναι σημαντικό:
Να έχει την ελευθερία να πειραματιστεί με διαφορετικά υλικά και να τα εξερευνήσει μέσω των αισθήσεων. Επομένως, μπορούμε να παρέχουμε στο παιδί διαφορετικά υλικά όπως άμμο, νερό, πηλό, πλαστελίνη, δαχτυλομπογιές, αφρό κλπ χωρίς να θέτουμε περιορισμούς στον τρόπο χρήσης και δίνοντας στο παιδί τον χώρο να ασχοληθεί με αυτά χωρίς να μας νοιάζει εάν θα λερωθεί και χωρίς να είμαστε επικριτικοί όσο αναφορά το τελικό αποτέλεσμα.
Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, να περιορίζονται και να καταλαμβάνουν μικρό χρόνο από το παιχνίδι των παιδιών. Αφού με τα παιχνίδια στο κινητό, το τάμπλετ κλπ. τα παιδια παραμένουν παθητικοί δέκτες μπροστά από μία οθόνη.
Να έχει τη δυνατότητα να μοιράστεί τις σκέψεις, τιςεμπειρίες, τα συναισθήματά του. Τα παιδιά κατά την διάρκεια του παιχνιδιού εξερευνούν, σκέφτονται, φαντάζονται, νιώθουν, πειραματίζονται, ενεργούν, δρούν. Επομένως είναι απαραίτητο να βρίσκουμε χρόνο να συμμετέχουμε στο παιχνίδι των παιδιών, αφήνοντας αυτά να μας κατευθύνουν, ώστε να αναπτύσσουμε την συναισθηματική εγγύτητα με τα παιδιά μας και να κατανοούμε καλύτερα τις ανάγκες τους και την πραγματικότητα τους.
Να παίξει και συνεργατικά παιχνίδια με κανόνες. Εκεί τα παιδιά καλούνται να ακολουθήσουν συγκεκριμένους κανόνες και οδηγίες και έτσι «προπονούνται» για τον κόσμο των μεγάλων καθώς μαθαίνουν να συνεργάζονται, αποκτούν αυτοέλεγχο, αντλούν ευχαρίστηση απο τα επιτεύγματά τους, μαθαίνουν να διαχειρίζονται την ήττα και την ματαίωση.
Για παιδιά ηλικίας 2 έως 5 ετών επιλέξτε παιχνίδια όπως:
Βιβλία με σύντομες ιστορίες
Παζλ με μεγάλα κομμάτια
Κατασκευές και παιχνίδια που δίνουν την δυνατότητα να πειραματηστεί με υλικά όπως: μπογίες, πηλό, δαχτυλομπογίες, άμμο, νερό
Πίνακα
Ρούχα μεταμφίεσης και κουκλόσπιτο για παιχνίδια ρόλων
Παιχνίδια οικοκυρηκών και ξύλινα ή πλαστικά εργαλεία όπως σφυρί, κατσαβίδι κλπ.
Μην ξεχνάτε πόσο σημαντικό είναι να αφήσουμε το παιδί απλά να παίξει χωρίς να προσπαθούμε να του μάθουμε ή να το νουθετήσουμε. Καθείστε δίπλα του και παρατηρήστε, χωρίς να παρεμβαίνετε ή να διορθώνετε. Είναι η ευκαιρία σας να αφαιθείτε ελεύθεροι και να γίνεται και εσείς παιδί για λίγα λεπτά χωρίς έννοιες και προβληματισμούς.
